Van angstreflex naar creatieve flow in organisaties

Van angstreflex naar creatieve flow in organisaties

De kracht van improvisatie

Toen ik 30 jaar geleden voor het eerst een improvisatievoorstelling zag, was ik meteen jaloers op de creativiteit en flexibiliteit van de spelers die elke verandering moeiteloos leken op te vangen. Dat wilde ik ook kunnen. Nu, na 30 jaar improviseren, ben ik ervan overtuigd dat het leren van improviseren de beste training is voor het omgaan met verandering.

En dat geldt niet alleen op het podium. In mijn dagelijks leven ontdekte ik ook de kracht van improvisatie. En hoe meer ik het menselijke verandergedrag bestudeerde, hoe duidelijker het werd dat improvisatietechnieken een universele oplossing bieden voor veranderweerstand in organisaties.

Van angst naar actie

Tijdens mijn eerste improvisatie optreden, gierden de zenuwen natuurlijk door mijn lijf maar hoe meer ik wilde dat het goed ging, hoe slechter het ging. Improvisatie laat direct zien dat onze natuurlijke reactie op verandering vaak geen oplossing is, maar juist nieuwe problemen veroorzaakt.

Het probleem is dat het oudste deel van ons brein verandering vaak ziet als een bedreiging. Dit was nuttig in de oertijd, maar vandaag de dag leidt het tot veel onterechte angstreflexen. We vechten tegen, vluchten voor, of bevriezen bij verandering, waardoor er weinig kans is dat verandering slaagt.

Bovendien maakt ons brein uit onzekerheid negatieve aannames over nieuwe werkwijzen of reorganisaties, en houdt het vast aan oude overtuigingen. In improvisatie loopt je voorstelling dan direct vast, en in organisaties zorgt het voor onnodig gedoe. De grote vraag is: hoe blijf je, bij al die onzekerheid, open voor verandering, en hoe krijg je iedereen mee?

Improvisatie als spiegel

Improvisatie laat uitvergroot zien hoe we in het echte leven vaak onhandig omgaan met verandering. Met een paar simpele improvisatie-oefeningen ontdek je direct waar jouw weerstand zit. Bijvoorbeeld, als je samen een verhaal probeert te maken, merk je dat elke vorm van sturing en controle averechts werkt. Door juist goed te luisteren, kom je los van je eigen vastomlijnde ideeën en ontstaat er weer flow. Op een speelse manier leer je hoe je brein werkt, wat jij kunt doen om open te blijven voor verandering, en hoe je anderen daarin mee kunt krijgen. Niemand slaat namelijk een collega neer bij de koffieautomaat of vlucht weg uit een directievergadering.

Angstreacties zijn veel subtieler. Bij verandering denken we vaak eerst na, maken een plan en proberen dit perfect uit te voeren, uit angst voor fouten. Maar dit remt de verandering juist. Niet doen dus, als je écht wilt veranderen.

De sleutel tot succesvolle verandering in teams

Ik leer je welk gedrag een angstreflex bij je collega’s triggert, hoe je je eigen creativiteit en die van je team kunt vergroten, en met welke drie vertrouwensacties je moeiteloos vooruit komt.
Michel Verheijden werd twee keer Nederlands kampioen improviseren en werkte de afgelopen 30 jaar voor meer dan 3000 organisaties. Hij deed 15 jaar onderzoek naar de sociologie, psychologie en neurologie van verandering en zet die kennis in om organisaties vooruit te helpen.